Unutulmayan Futbolcu Lakapları

Vaktiyle koyulan lakaplar artık bir isim olurdu, öyle tanınırdı herkes
tarafından. Pele'nin gerçek adını kaç kişi bilebilirdi ki? Yada
Beşiktaş'lı Bobo'nun bildiğimiz isminin sadece babası tarafından
konulan bir lakap olduğunu. Son dönemden akla hemen Takoz Recep geliyor
mesela.



Taçsız
Kral Metin, Baba Hakkı, Berlin Panteri Turgay, Mehmetçik Basri, Leblebi
Mehmet, Paytak Mehmet, Ayı Gökmen, Katil Reha, Ordinaryüs Lefter,
Kaynana Erdoğan, İmam Tayyip... Eskiden bunlar gibi nice ilginç lakaplı
futbolcu vardı yeşil sahalarımızda top koşturan. Adı ve soyadından çok
lakaplarıyla anılır ve sevilirdi bu yıldızlar. Televizyonlardan naklen
yayınlanmayan maçlarda oyuncuların yaptığı hareketler dilden dile
anlatılarak adeta birer şehir efsanesi haline gelirdi. Eskiden sanat
gibi icra edilen futbol artık günümüzde endüstri haline gelmeye
başladı. Birçok futbol değeri kurumsallaşma kimliği altında yeşil
sahalardan çekildi gitti. Geçmiş zamanda insanların diline doladığı
lakapların yerini şimdi oyuncuların adı ve soyadı aldı: Tuncay Şanlı,
Hakan Şükür, İlhan Mansız, Okan Buruk, Alpay Özalan, Ümit Davala...

Süper
Lig�de 2007-2008 sezonunun perdesi bu hafta sonu açılıyor. 1959�da
başlayan ligde şimdiye kadar birçok değişim yaşandı. Türk futbolu,
1980�lerin başında uygulanmaya başlayan liberal ekonomiye paralel
kendini geliştirdi. Kulüpler, yayıncı kuruluşlardan gelen parayla yeni
tesisler yaptı, statları büyüttü. Futbolcular artık forma aşkına değil,
dolarların ışıltısına bakar oldu. Yeşil sahalar yeni bir endüstri
kapısına dönüştü. Kurumsallaşan kulüpler, artık her şeyi para görmeye
başlayınca forma aşkı da bitti.

Bu baş döndürücü ilerleme,
bazı değerlerin de sonunu getirdi. Rakip taraftarlar arasında tribün
kavgaları baş gösterdi. Statlarda adam bile öldürüldü. Ve sonunda
lakaplar da tükendi. Türk insanının mizahi anlayışına uygun birçok
değişik lakap bir dönem futbolculara takılırdı. 1950�lerden 1980�lere
kadar birçok futbolcu, adı ve soyadıyla değil, ilginç lakaplarıyla
tanınırdı. Futbolun sanat, futbolcunun sanatkâr olarak görüldüğü o
yıllarda insanlar sadece statlarda izleyebildiği oyuncular için değişik
sıfatlar türetiyordu. 1951�de Berlin�de Batı Almanya�ya karşı yaptığı
kurtarışlar sonunda �Berlin Panteri� lakabı takılan kaleci Turgay Şeren
uzun yıllar bu unvanla tanındı. Şeren�in o tarihî maçta yaptığı
kurtarışlar o zamanlar televizyon olmadığı için sinemalarda
gösterilmiş, G.Saraylı kaleci adeta ulusal bir kahraman olmuştu. Yine
aynı dönemde F.Bahçe�de forma giyen Basri Dirimli için ise, bir maçta
kafası, gözü yarıldığı halde başı sargılı olarak oynadığı için,
�Mehmetçik Basri� yakıştırması yapılmıştı. Dirimli, futbolculuğu
bıraktıktan sonra Kıbrıs�a gitmiş ve orada teknik direktörlük yaparken,
kendisine �Türk futbolunun Mehmetçiği� denilmişti. 1954 yılında futbolu
bırakan G.Saraylı Reha Eken de hiç kimsenin istemeyeceği bir
yakıştırmayla �Katil Reha� olarak çağrıldı. Turgay Şeren�in takım
arkadaşı olan Eken, Beyoğlu barlarından birinde içkili olarak çıktığı
sırada bir kişiye yumruk atmış ve ölümüne sebep olmuştu. Bu yüzden 8 ay
hapis yatan Reha, yaşadığı bu talihsiz olay yüzünden rakip
taraftarların tacizine uğramış ve �Katil Reha� lakabı takılmıştı.

Kasımpaşa�nın
golcüsü Hayri ise hep kale önünde son toplara dokunduğu için adı �Beleş
Hayri�ye çıkmış ve hep öyle bilinmişti. Türk futbolunda ilginçtir
�Baba� lakabı alan dört futbolcunun üçü Beşiktaş�tan çıkmış. Baba
Hakkı, Baba Hüsnü, Baba Recep, Siyah-Beyazlı taraftarların hâlâ
unutmadığı isimler arasında yer alıyor. Diğer �baba� ise G.Saray�ın
efsanevi oyuncusu �Baba Gündüz� lakaplı Gündüz Kılıç�tı� Recep Tayyip
Erdoğan�a da 1970�li yıllarda İETT Spor�da forma giyerken �İmam Tayyip�
ve oyun stilinden dolayı da ünlü Alman futbolu Beckenbauer�e benzediği
için, �Beckenbauer Tayyip� deniliyordu. Son zamanlarda aklımızda
kalanlar ise Kova Yaşar, Deli Bahtiyar, Takoz Recep, Atom Karınca Rıza,
Şeytan Rıdvan, İmparator Oğuz ve Şifo Mehmet... 1990�lı yılların
ortalarından itibaren ise kombine biletler, sayıları hızla artan
yabancılar, forma satışları hesabı üzerine yapılan transferler derken
lakapların da sonu geldi.

[color:"yellow"]Takımları gruplayıp, hatırlayalım bakalım; [/color]

Galatasaray:
Aslan Nihat, Leblebi Memet, Baba Gündüz, Taçsız Kral Metin, Berlin
Panteri Turgay, Arap Samim, Artist Suat (Mamat), Sementha Fatih, Çilli
Memet, (Büyük) Paytak Memet, Torik Necmi, Kova Osman, Sarı Muzaffer,
Katil Reha, Ayı Gökmen, Papaz Erhan, İgor Haydar.

Fenerbahçe:
Üstat Zeki Rıza, Yavuz İsmet, (Çarli-Jilet) Yılmaz, Sinyor Bartu (Can),
Donanma Kamil, Maymun Selahattin, Lastik Şükrü, Manda Özcan, Sobacı
Hazım, Ordinaryüs Lefter, Taka Naci, Sarı Naci, Bego Ahmet, Mehmetçik
Basri, Canavar Burhan, Mikro Mustafa, Puşkaş Ergün, Hans Levent, Lavton
Suphi, Kepçe Abdullah, Şeytan Rıdvan, Gonzales Aydın, Çingene Engin,
Arap İsmail, Kova Yaşar, Paşa Hüseyin, Deli Bahtiyar.

Beşiktaş:
Türko Şükrü, Baba Recep, Baba Hakkı, Çengel Hüseyin, Kör Tuğrul, Sanlı
Kaptan, Arap İhsan, Arap Yusuf, Takoz Recep, Tavşan Sami, Şifo Mehmet,
Sarı Fırtına Metin, Kibar Feyzo, Kedi Kaleci Varol.

Diyarbakırspor: Deli Vehbi.

Altınordu: Mamako Saim, Kasap Nehir.

Trabzonspor: Takoz Cemil, Dobi Hasan, Çaycı Ahmet.

İstanbulspor: Tringoz Kamil, Sol Yüksel, Çakal Güngör, Arap Yılmaz, Kaynana Aydemir, Kel İhsan, Canti (Artis) Yalçın.

Eskişehirspor: Koko Burhan, Tarkan Bilal, Kuşçu Nuri, Koca Usta, Pır Pır Hüdai, Köfte Burhan, (Kaptan) Çengel Fethi.

Samsunspor: Uçan Manda Erdoğan, Kasap Erdoğan, Gozgoz Yılmaz, Çolak Ömer, Deli Hakkı, Ayı Naim.

Balıkesirspor:
Altın Kafa Mahmut, Pırpır Rıdvan, Uçan Çuval Necdet, Tango Niyazi,
Sükse Nevzat, Çete Taner, Ayı İhsan, Arap Veli, Korsan Kamil, Sarı
Fuat, Beton Fehmi, Takoz Kamil, Odun Ercan, Kelle Coşkun.

Şekerspor: Arap Güngör.

Kasımpaşa: Çolak Yılmaz, Arap Çetin, Beleş Hayri.

Göztepe: Buldozer Fevzi, Fuji Memet, Kel Nihat, İmparator Sado.

Gençlerbirliği: Allah�sız Sait, Rüzgârın Oğlu Zeynel.

Altay: Kara İnci Vahap, Kılıbık Yılmaz, İzmirgülü Zinnur, Arap Faruk, Şeytan Aytekin, Üstat Ayfer, Çılgın Behzat, Deve Necdet.

Vefa: Atom İsmet, Tahtabacak İsmet, Tenekeci Garbis.

Beyoğluspor: Titrek Sabri (Dino), Keçi Mikail, Efendi Avram, Beton Corci, Topaç Kemal, Rüzgâr Panayot, Röveşata Mücahit.

Sarıyer: Gudu Cevat, Kel Yakup, Cosmos Engin.

Adana Demirspor: Füze Selami, Kartal Yaşar.

[color:"yellow"] Konuyla ilgili bazı röportajlara ve köşe yazılarına bakınalım; [/color]

[color:"orange"] Tuğrul Akşar (Futbol ekonomisi uzmanı):

Formalara isim yazılınca lakap da kalktı!
[/color]

Bu
futbolun, sosyolojik ekonomik gelişiminin sonucu. 30�lu yıllardan 70�li
yıllara kadar futbolun görsel yönü ön plandaydı. İşe endüstri kısmı
eklenmemişti. O yıllarda insanlar maçları tribünlerde izliyordu. O
zamanki futbolcu maddi çıkar olmaksızın mücadele ediyordu, ilişkiler
daha sıcaktı. Futbolcuların ismi formanın arkasında yazmaya başlayınca
lakap da kalktı. Endüstri üretim tarzı sonucunda futbolcuların ismi
yazıldı. Böyle olunca sadece o isimdeki formalar satılmaya başlandı.
Futbolun parasallaşması da bu lakapları [***]ürdü. 90�lı yıllarda
takımların başarısı ön plana çıkarıldı, total futbol anlayışı gelişti.

[color:"orange"] Turgay Şeren (Spor yazarı):

Keşke küfür etmeseler de lakap taksalar! [/color]

Lakaplar
genelde arkadaşları rahatsız etmezdi. Şimdi edilen küfürler daha kötü.
Toplumun alt kesimi o dönemde işte bir hava olsun diye söylerdi böyle
şeyleri. Sonra da yayılırdı. Tabii aralarında �ayı� gibi hayvan
benzetmeleri olunca işin biraz suyu çıkardı. Genelde kötü lakapları
rakip takımın taraftarları kızdırmak için söylerdi. Arkadaşım Reha bir
kavgada katil oldu. F.Bahçeli ve G.Saraylı taraftarlar çok kızınca ona
�Katil Reha� derlerdi o da Reha�yı üzerdi. Ama bu lakap uzun sürmedi
unutuldu gitti. Benim ilk lakabım �Deli Turgay�dı. G.Saray Lisesi�nde
okurken böyle tanınırdım. Daha sonra Berlin�deki o meşhur
kurtarışlardan sonra �Berlin Panteri� oldum.

[color:"orange"] Doğan Koloğlu (Spor yazarı):

Millilikten uzaklaşınca böyle olduk.
[/color]

Futbol,
Türkiye�de milliyetçiliğin de elektriğiydi. Profesyonelleşmeyle şekil
değiştirdi. Bugün bakın F.Bahçe�nin kaptanı G.Amerikalı, böyle bir şey
olabilir mi? Eskiden G.Saray�da biz top oynarken para falan
konuşmazdık. Hepimizde forma aşkı vardı. Şimdi ise şartlar değişti.
Tuncay kalktı gitti İngiltere�ye. En çok F.Bahçeli olan oydu; ama o da
isteyerek gitti. Çünkü futbolun yeni kurallarında para geçerli.
Millilikten uzaklaştığımız için lakaplar da bitti. Eskiden halk,
futbolculara kendine yakın gördüğü için böyle yakıştırmalar yapardı.
Halkla futbolcu arasında sıcak bir samimiyet vardı. Ancak futbol
profesyonelleşince bu değerleri kaybettik.